Jesteś zatrudniony na część etatu jako psycholog w prywatnym przedszkolu, na podstawie umowy na okres próbny. Jest to Twoja pierwsza praca po studiach, długo się o nią starałeś. Do przedszkola zostaje zapisane nowe dziecko. Po miesiącu dyrektor stwierdza, iż chłopca należy wypisać z przedszkola. Powołuje się na statut przedszkola, który jasno głosi, iż dziecko może zostać wypisane z placówki, jeśli zachowuje się agresywnie i/lub stwarza problemy wychowawcze. Prosi Cię o sporządzenie opinii psychologicznej tak, aby wynikało z niej, iż dziecko faktycznie stwarza problemy wychowawcze, a także ma problem z nadpobudliwością ruchową, dlatego powinno zostać umieszczone w przedszkolu z oddziałami integracyjnymi.
Wiesz, że to nieprawda, ponieważ dziecko nie przejawia symptomów nadpobudliwości, chłopiec bardzo szybko zaaklimatyzował się w grupie rówieśniczej i chętnie bierze udział w organizowanych zajęciach.
Zauważasz jednak, że dyrektor odnosi się wobec niego w bardzo nieprzyjemny sposób – wyśmiewa każdą pomyłkę chłopca, ignoruje, gdy ten się zgłasza, a także sadza na krześle w kącie za każdym razem, gdy bawi się trochę głośniej lub nie reaguje od razu na polecenie dyrektora.
Przypadkiem podsłuchujesz rozmowę, z której wynika, iż nowe dziecko jest synem dawnego znajomego dyrektora, z którym ten ma konflikt od kilku lat.
Podejmujesz rozmowę z dyrektorem, próbując przekonać go do zmiany decyzji i nie wypisywania chłopca z placówki. Argumentujesz, iż nie zauważasz u chłopca żadnych niepokojących objawów. Dyrektor urywa rozmowę, twierdząc, że jest to polecenie służbowe, które powinieneś wykonać, jeśli chcesz otrzymać umowę o pracę na czas nieokreślony i zachować posadę. Zastanawiasz się, co zrobić w tej sytuacji.
Czyje dobra są zagrożone w tej sytuacji?
- psychologa – możliwość utraty pracy i wiarygodności, zwątpienie w swoją uczciwość i profesjonalizm;
- przedszkolaka – naznaczenie nieprawdziwą opinią, nieprzyjemności ze strony dyrektora placówki, uszczerbek na zdrowiu psychicznym wskutek mobbingu;
- rodziców dziecka – troska o zdrowie
psychiczne dziecka, utrata zaufania do placówki, zwątpienie w słuszność swojej decyzji o wybraniu odpowiedniego przedszkola.
Na czym polega dylemat?
Główny dylemat polega na zdecydowaniu, czy wydać fałszywą opinię na polecenie pracodawcy czy sprzeciwić się dyrektorowi.
Przypuszczalne rozwiązania, którymi zainteresowane są strony:
- Psycholog – ponowna rozmowa z dyrektorem i nakłonienie go do odejścia od decyzji wydania fałszywej opinii i wypisania dziecka z przedszkola, zmiana nastawienia dyrektora wobec dziecka, zachowanie posady;
- Przedszkolak –pozostanie w przedszkolu, zmiana nastawienia dyrektora, zakończenie nękania ze strony właściciela placówki;
- Rodzice dziecka – niewydanie opinii, niepoddanie dziecka badaniu psychologicznemu, koniec mobbingu w przedszkolu, dobre relacje z kadrą placówki;
- Dyrektor – wypisanie dziecka z przedszkola.
Możliwe działania:
1) psycholog odmawia wykonania polecenia, uważa, iż nie ma podstaw do przeprowadzenia badania psychologicznego i sporządzania opinii, a co za tym idzie, do dodatkowego stresowania dziecka;
2) psycholog zgadza się wykonać polecenie, napotyka jednak na opór rodziców dziecka, którzy nie wyrażają zgody na badanie;
3) psycholog zgadza się wykonać polecenie i, za zgodą rodziców, poddaje dziecko badaniu psychologicznemu w celu sporządzenia opinii na temat jego funkcjonowania.
Możliwe konsekwencje wymienionych działań:
ad. 1 psycholog traci posadę, nie ma dalej wpływu na działania dyrektora wobec ucznia.
ad. 2 psycholog zachowuje posadę, uczeń zostaje w placówce, a dyrektor, nie mogąc poradzić sobie z niepowodzeniem, nasila swoją agresję skierowaną w stronę chłopca. W konsekwencji, rodzice wypisują chłopca z przedszkola, by uchronić go przed działaniami dyrektora.
ad. 3 przeprowadzone badanie nie stwierdza u chłopca żadnych nieprawidłowości rozwojowych, rodzice zostają spokojni o stan zdrowia swojego dziecka. Dyrektor, niezadowolony z brzmienia opinii, nie przedłuża psychologowi umowy o pracę, Widząc, że jego próby wypisania ucznia z placówki nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, decyduje się na zmianę wychowawcy grupy, do której uczęszcza chłopiec, a sam obejmuje wychowawstwo innej grupy, by zminimalizować częstotliwość kontaktów z wspomnianym uczniem.
Kontekst prawny sytuacji:
Art. 100 § 1 Kodeksu pracy: Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.
Kontekst etyczny sytuacji (na podstawie Kodeksu Etycznego Psychologa Polskiego Towarzystwa Psychologicznego):
- art. 7.3
Psycholog w sposób odpowiedzialny dokonuje oceny ewentualnych zysków i strat w postępowaniu zawodowym. Psycholog nie podejmuje się działań, w których istnieje ryzyko narażenia odbiorców na szkodę, w tym ryzyko nadmiernego przeciążenia psychicznego i fizycznego. Dotyczy to również działań psychologa wobec innych istot żywych.
- art. 8.2
Psycholog w swoich działaniach zawodowych zachowuje bezstronność i obiektywność. Jest uważny na sytuację konfliktu ról i konfliktu interesów. Zgodnie z prawdą przedstawia możliwości i ograniczenia psychologii oraz swoje własne wykształcenie, doświadczenie i kompetencje zawodowe.
- art. 15
Psycholog ma prawo do odmowy wykonania czynności zawodowych, w szczególności jeśli uzna, że okoliczności zewnętrzne lub wewnętrzne znacznie utrudniają lub uniemożliwiają ich rzetelne wykonanie.
Co powinien zrobić psycholog, by zachować się etycznie?
Czekam na głosy w dyskusji!
Klaudia Urbaniak