Dylemat własny "Wspólne zakupy"

Pracujesz jako psychoterapeutka (30 lat) w nurcie poznawczo-behawioralnym. Zgłosiła się do Ciebie klientka z problemami dotyczącymi niskiej samooceny, braku pewności siebie, przekonaniami, że jest niewystarczająco dobrym, wartościowym człowiekiem; ogólnego niezadowolenia z siebie. Czuje się nieatrakcyjna fizycznie i ogólnie niezadowolona ze swojego życia. Klientka jest w podobnym do Ciebie wieku.

Przez ostatnie 4 lata, kiedy doświadczała problemów z samooceną, przestała chodzić na zakupy, do fryzjera, interesować się modą i ogólnie własnym wyglądem zewnętrznym. Na początku terapii sprawiała wrażenie zaniedbanej i zmęczonej życiem starszej kobiety, pomimo młodego formalnie wieku. Z każdą sesją stan klientki poprawiał się, jej samoocena zaczęła rosnąć, a przekonania dotyczące własnej osoby zaczęły zmieniać się na pozytywne. Ona sama zaczęła dbać o siebie w kwestiach wyglądu. Zapisała się na zajęcia sportowe, zaczęła z powrotem nosić delikatny makijaż i zadbała o włosy.

W trakcie terapii mówi, że poza pracą psychologiczną, ta przemiana fizyczna bardzo dużo jej dała, że czuje się o wiele pewniejsza siebie. Wstydzi się jednak swojej przestarzałej garderoby i chciała by ją zmienić, jednak uważa, że nie ma dobrego gusty. Próbowała namówić koleżanki na wspólne zakupy, ale wszystkie mówiły, że są zajęte i odmawiały. Bardzo podoba się jej sposób w jaki Ty się ubierasz i prosi o wspólne wyjście na zakupy w ramach sesji terapeutycznej. Bardzo zależy jej na Twojej radzie i jest pewna, że nowe ubranie ogromnie pomoże jej w poprawie. Zapewnia, że za spotkanie w galerii zapłaci jak za normalną sesję, nie przekroczy to 45 min i jest to jednorazowa sytuacja.

Na czym polega dylemat?
Dylemat polega na tym, że psychoterapeutka stanęła przed wyborem odmowy wyjścia na wspólne zakupy, w celu ochrony relacji terapeutycznej i nie wchodzenia w podwójną relację, a wyjściem na wspólne zakupy by pomóc jej osiągnąć cel w zakresie poprawy samooceny. Psycholog rozumie, że powinien kierować się dobrem klientki i chęcią poprawy jej stanu zdrowia psychicznego i jakości życia, co było by związane z pójściem z nią na 45 min do galerii handlowej i jest świadoma, że odmowa może by być odebrana w negatywny sposób i spowodować regres w terapii. Z drugiej strony, dzięki odmowie wspólnego spotkania poza ścianami gabinetu, prywatność klienta pozostającego w trakcie terapii zostanie uszanowana, a psycholog ochroni się przed przyszłymi prośbami tego typu, stawiającymi go w sytuacji dylematu etycznego. Może dojść do sytuacji, kiedy to w miejscu publicznym psycholog lub klient spotyka znajomego lub członka rodziny i dojdzie do naruszenia dyskrecji. Wyjście na wspólne zakupy może również okazać się porażką, za względu na różnicę zdań co zaszkodzi zarówno poprawie stanu klientki jak i procesowi terapii.

Kodeksowy kontekst problemu

Kodeks etyki zawodowej psychoterapeuty Polskiej Federacji Psychoterapii
§ 10 Relacje między psychoterapeutą i pacjentem/klientem
 1. Psychoterapeuta stara się pozostawać wyłącznie w relacji zawodowej z pacjentem podczas procesu psychoterapii

Kodeks Zasad Etycznych Psychoterapeuty
Zasada 5.a: Psychoterapeuta [...]powinien unikać takich relacji, które mogłyby zmniejszyć jego zdolność do profesjonalnego osądu oraz przyczynić się do wzrostu ryzyka wykorzystania tych osób. W procesie terapii psychoterapeuta przestrzega reguł stosowanego podejścia i nie angażuje się w inną relację niż terapeutyczna. [...]

Kodeks Etyczny Psychoterapeuty Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej 

3. Respektowanie prywatności klienta

3.1 Wszystkie informacje dotyczące terapii oraz klienta są całkowicie poufne. Psychoterapeuta jest zobowiązany do zachowania w tajemnicy wszelkich informacji uzyskanych od pacjenta w toku psychoterapii, włącznie z faktem, że dana osoba pozostaje w terapii.

Zagrożone dobra
Zagrożone jest dobro pacjentki, ponieważ, mimo że psycholog zobowiązany jest dbać o dobrostan oraz chronić przed stratą i minimalizować cierpienie, to jego odmowa może spowodować poczucie odrzucenia, oraz powrót do początkowych w terapii przekonań, że jest niewystarczająco dobrym, wartościowym człowiekiem.
Dobro terapeuty również jest zagrożone, ponieważ wyjście na zakupy wiązało by się z nawiązaniem relacji wykraczającej poza terapeutyczną oraz ze złamaniem zasady poufności, że dana osoba pozostaje w terapii.

Potencjalne rozwiązania problemu

1. Zgoda na pójście na zakupy i pomoc w kwestii mody, zmniejszając niepokój związany z tą sytuacją, a co za tym idzie poprawa stanu klientki.
2. Odmowa pójścia na wspólne zakupy, dodając, że byłoby to naruszenie zasad etyki.
3. Odmowa pójścia tłumacząc, że ubranie nie stanowi o jej problemie z samooceną, lecz jej wewnętrzne przekonania o sobie.
4. Skorzystanie z superwizji i podjęcie decyzji.

Potencjalne konsekwencje

• zakupy z klientką mogą okazać się bardzo dobrą decyzja. Ty pomożesz jej radą, ona wróci do domu zadowolona. Nie spotkacie nikogo z Twoich ani jej znajomych, więc nie dojdzie do naruszeni zachowania tajemnicy. W konsekwencji ona poczuje się bardziej pewna siebie i progres w terapii przyjdzie wcześniej,
• odmowa spowoduje, że klientka przestanie przychodzić na terapie, jej problemy z samooceną zaczną się pogarszać,
• klientka przyjmie Twoją decyzję odmowy i zrozumie jej potencjalne konsekwencje.

 

Zapraszam do dyskusji
Barbara Rączka