Dylemat etyczny do opracowania - numer 3

Rozwinięcie: Jesteś świeżo po studiach psychologii i rozpoczynasz pracę w szkole podstawowej jako psycholog szkolny. 12-letnia uczennica w czasie wizyty opowiada, jak starszy nauczyciel matematyki kazał jej zostać po lekcji w klasie po lekcji ze względu na niskie wyniki w nauce. Dowiadujesz się od uczennicy, że w czasie tej rozmowy zaczął ją dotykać po nogach i brzuchu. Miało to według jej słów miejsce tydzień temu i od tamtego czasu nie powtórzyło się to. Dziewczynka nikomu tego nie powiedziała, nie wie co robić, więc zgłosiła się do ciebie. W rozmowie dowiadujesz się, że uczennica nie chce by to wyszło na jaw. Nie wiesz czy podobne zdarzenia miały kiedykolwiek miejsce.

 Dylematem dla psychologa jest wybór między utrzymaniem tajemnicy zawodowej i nieujawnieniem nikomu potencjalnego incydentu molestowania, lub poinformowaniem dyrekcji oraz/lub rodziców dziewczynki o zaistniałej sytuacji by powstrzymać ewentualne kolejne tego typu działania nauczyciela.

Sytuacja jest dylematem ponieważ psycholog musi zdecydować, czy zachować się zgodnie z artykułem 21 Kodeksu etyczno-zawodowego psychologa który mówi że: „Psychologa obowiązuje przestrzeganie tajemnicy zawodowej.” i może być złamane tylko w przypadku zagrożenia życia lub bezpieczeństwa, czy złamać tajemnicę kierując się dobrem innych dzieci i próbować podjąć interwencję u dyrekcji. Psycholog nie ma 100% pewności, że zrelacjonowana przez dziewczynkę sytuacja miała miejsce. Dodatkowo, artykuł wspomnianego 17 kodeksu mówi o respektowaniu prawa do podejmowania decyzji klientów, więc ujawnienie sprawy byłoby dodatkowo złamaniem tego przypisu.

Jednakże psychologa szkolnego obowiązuje także kodeks nauczyciela (formalnie jest on zatrudniony jako nauczyciel). 1 punkt kodeksu etycznego nauczyciela mówi o tym, że powinien on dochować wszelkich starań by prawa dziecka były chronione w jego miejscu pracy. 

Dodatkowo, przypis dotyczący tajemnicy zawodowej nauczyciela różni się w kwestii tajemnicy zawodowej: "Ujawnienie wiadomości objętych tajemnicą zawodową jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy:

a) zachowanie tajemnicy może prowadzić w przyszłości do poważnego zagrożenia czyjegoś bezpieczeństwa lub innych dóbr osobistych;

b) zachowanie tajemnicy może prowadzić w przyszłości do naruszenia prawa;

c) ujawnienie poufnych informacji innemu nauczycielowi lub zespołowi nauczycielskiemu jest niezbędne dla zapewniania odpowiedniej skuteczności oddziaływań dydaktycznowychowawczych;".

Dylematem jest więc także wybór, który kodeks zawodowy jest ważniejszy dla psychologa szkolnego.

Istotnym kontekstem jest to, że nie wiadomo, czy był to tylko incydent, czy też zachowania takie miały miejsce w przeszłości lub w stosunku do innych uczennic.

Naruszone dobra.
W przypadku ujawnienia komukolwiek sytuacji naruszane jest dobro uczennicy oraz dobro nauczyciela którego reputacja oraz posada może być niesprawiedliwie naruszona.

W przypadku dotrzymania tajemnicy zawodowej, może być zagrożone dobro reszty uczniów szkoły, ale również dziewczynki która się do psychologa zgłosiła (nauczyciel może kontynuować ewentualne molestowanie).

Sytuacja prawna:

Kodeks karny:

 Art. 199 § 1. Kto, przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia (…) do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

 Art. 200 § 1. Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

 Art. 304 § 1. Każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję.

Ustawa o systemie oświaty:

 Art. 4. Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską z poszanowaniem godności osobistej ucznia.

Potencjalne rozwiązania:

1. Zgodnie z wolą dziewczynki oraz tajemnicą zawodową psychologa nie ujawniasz zaistniałej sytuacji. Problem omawiasz tylko z dziewczynką na spotkaniach. Być może dziewczyna zdecyduje się nigdy nie ujawnić tego ani rodzicom ani dyrekcji.

2. Powiadamiasz dyrekcję o potencjalnym molestowaniu zgodnie z troską o uczniów w szkole. Dyrekcja podejmuje dalsze działanie.

3. Powiadamiasz rodziców dziewczynki.

4. Konfrontujesz sytuację z nauczycielem.

5. Zawiadamiam policję lub prokuratora.

Pod uwagę należy wziąć:

- możliwość kłamstwa lub konfabulacji dziewczynki (faktycznie nie doszło do poważnego molestowania).

- możliwą incydentalność zdarzenia (duża szansa że było to zdarzenie jednorazowe, pod wpływem np. silnej emocji).

- wiedzę z zakresu psychologii rozwoju człowieka oraz psychologii społecznej – delikatność sprawy i jej rozprzestrzenienie się w społeczności szkolnej może zaprowadzić nieodwracalne zmiany w postrzeganiu dziewczynki przez inne dzieci oraz w samej uczennicy.

- waga zarzutu o molestowanie - nawet pomimo oczyszczenia nauczyciela z zarzutów, jego reputacja może pozostać z uszczerbkiem. w wyniku konsekwencji może on dostać zakaz wykonywania zawodu.

Zapraszam do komentowania i dyskusji

Jakub Szwedo