Dylemat własny: “Mściwa pacjentka”

Pracujesz jako psychoterapeuta (mężczyzna, lat 37) w nurcie psychodynamicznym od 2 lat. Twoja nowa pacjentka Ewa (27 l.), miesiąc temu dowiedziała się od swojego chłopaka (z którym była w związku przez ostatnie 3 lata), że jest on nosicielem wirusa HIV i istnieje ryzyko zarażenia. Po wykonaniu testów na obecność przeciwciał anty-HIV Ewa dowiedziała się, że również jest zarażona. Natychmiast  rozstała się z chłopakiem, zwolniła się z pracy, przestała jeść i odizolowała się od ludzi. Zamieszkała u swojej jedynej przyjaciółki, która objęła ją opieką.  Pacjentka od dziecka miała trudne relacje z rodzicami: matka obracała się w towarzystwie różnych mężczyzn, a ojca nigdy nie poznała. Po przeprowadzce do innego miasta, na prośbę chłopaka, zupełnie straciła z nią kontakt.
Przyjaciółka Ewy właściwie zmusiła ją, by do ciebie przyszła na terapię, ponieważ coraz bardziej się o nią martwiła. Po przedstawieniu swojej historii Ewa zadecydowała, by podjąć prowadzoną przez ciebie terapię. Po 3 miesiącach psychoterapii zaczęła odczuwać, że jest gotowa, by zacząć spotykać się z mężczyzną, a po kolejnym miesiącu — wyznała mu prawdę nt. swojej choroby. Początkowo mężczyzna zapewnił ją, że nie ma to dla niego znaczenia, jednak następnego dnia przysłał SMS z informacją, że nie chce dłużej utrzymywać tej relacji. Ewa przyznaje ci podczas sesji, że postanowiła zemścić się na mężczyznach i nigdy więcej nie odważy się na szczerość. Jej zemsta polegać ma na doprowadzeniu do zbliżenia fizycznego z partnerami w celu zarażenia ich wirusem. Prosisz pacjentkę, żeby do waszej następnej sesji nie podejmowała żadnych działań w tym obszarze, inaczej unieważnisz wasz kontrakt i zakończysz terapię. Ewa zgadza się, by jeszcze poczekać. Dwa dni po owej sesji, zostajesz zaproszony na obiad w rodzinnym gronie, gdzie m.in. pojawia się twój kuzyn. Mówi ci on, że niedawno poznał świetną dziewczynę o imieniu Ewa i są dziś wieczorem umówieni na kolację. Następnie pokazuje Ci jej zdjęcie na Instagramie — w ten sposób dowiadujesz się, że jest to Twoja pacjentka.

 Na czym polega dylemat?
Dylemat psychoterapeuty polega na podjęciu decyzji, czy złamać tajemnicę zawodową i uprzedzić swojego kuzyna o możliwości zagrożenia zarażeniem wirusem HIV przez jego pacjentkę, lub zdecydowaniu się na zachowanie tajemnicy, zgodnie z Kodeksem etycznym. Trudno jest ocenić, o ile realne jest to zagrożenie  - pacjentka obiecała, że do kolejnej sesji nie będzie podejmować tego typu działań. Nie ma więc czasu, by pracować nad postawą pacjentki. Niepokojący jest jednak fakt, że zaprosiła mężczyznę na kolację i trudno przewidzieć, do czego może między nimi dojść.
Z drugiej strony - od zawsze wiadomo, że wspomniany kuzyn nie traktuje kobiet zbyt poważnie i już na pierwszej randce dąży do kontaktów seksualnych z nimi, zakładając, że partnerki same zadbają o zabezpieczenie się. Jeśli nie powiesz kuzynowi o motywach pacjentki, może to doprowadzić do zrealizowania przez nią zamiaru zarażenia wirusem HIV twojego kuzyna. Będziesz miał wówczas wyrzuty sumienia, że nie uchroniłeś kuzyna od możliwego niebezpieczeństwa.
Obawiasz się też, że złamanie tajemnicy spowoduje, że pacjentka poczuje się odrzucona, nawet przez Ciebie. W konsekwencji może przestać ufać mężczyznom terapeutom albo, co gorsze, w ogóle przestanie wierzyć w możliwość terapii, nie dając sobie szansy na postępy.

 Kodeksowy kontekst problemu
 Kodeks etyczny psychoterapeutów
 4. Tajemnica leczenia
 4.1. Na terapeucie spoczywa obowiązek zapewnienia tajemnicy spotkania psychoterapeutycznego. Niedozwolone jest udzielanie jakichkolwiek informacji dotyczących faktu uczestnictwa i przebiegu terapii bez uprzedniej zgody osoby w niej uczestniczącej, a także ujawnianie czegokolwiek, co może przynieść szkodę pacjentowi, nawet za jego zgodą. Nie dotyczy to wymiany niezbędnych informacji między osobami biorącymi udział w procesie leczenia ani szczególnej sytuacji opisanej w punkcie 1. 6.
 4.6. Tajemnica psychoterapii może być ujawniona wyłącznie wtedy, kiedy przemawia za tym konieczność ochrony dobra wyższego rzędu (np. w przypadku istotnego zagrożenia zdrowia lub życia osoby uczestniczącej w terapii, lub innych osób) i to tylko wobec instytucji do tego upoważnionych.

 Zagrożone dobra 
Pierwszym zagrożonym dobrem są poważne i potencjalnie nieodwracalne uszczerbki na zdrowiu różnych mężczyzn.
Drugim zagrożonym dobrem jest zagrożenie zdrowia kuzyna terapeuty. W danym przypadku nie można powiedzieć z całą pewnością, że nastąpią nieodwracalne szkody, ale istnieje możliwość zagrożenia zdrowia.
Trzecim zagrożonym dobrem jest pomyślny przebieg terapii pacjentki.
Czwartym zagrożonym dobrem są Twoje kwalifikacje jako psychoterapeuty, ponieważ złamiesz kodeksowe zasady.

Potencjalne rozwiązania problemu i ich konsekwencje 
 1. Zachowanie tajemnicy zawodowej.  Możliwe konsekwencje tego wyboru:

• jeśli okaże się, że spotkanie między Twoją pacjentką a kuzynem się odbędzie, istnieje możliwość uszczerbku na jego zdrowiu,
• nie wiesz, czy w czasie braku działań z Twojej strony pacjentka nie będzie zarażać innych.

 2. Ujawnienie tajemnicy zawodowej kuzynowi, prosząc go o zachowanie tajemnicy. Możliwe konsekwencje tego wyboru: 

• kiedy pacjentka dowie się od ciebie, że powiedziałeś kuzynowi o jej chorobie może całkowicie stracić zaufanie nie tylko do ciebie, ale również do terapii w ogóle.
• kiedy pacjentka dowie się, że ujawniłeś informacje objęte tajemnicą zawodową, poczyni odpowiednie kroki byś został ukarany.

 Zapraszam do dyskusji

 Adriana Yavorska