Dylemat własny: "Orientacja seksualna"

Jesteś psychologiem chrześcijańskim w SPCh (Stowarzyszenie Psychologów Chrześcijańskich). Zgłasza się do Ciebie przez telefon młody mężczyzna, który łamiącym się i niepewnym głosem mówi że potrzebuje pomocy, ale o szczegółach powie na spotkaniu. Przychodzi do gabinetu na czas w umówionym terminie, ubrany nienagannie, wydaje się wystraszony. Okazuje się że ma 17 lat i przyszedł ponieważ podniecają go mężczyźni. Obawia się że przez to nie będzie mógł założyć rodziny oraz że żyje w grzechu (jest to jego główną motywacją - również jest chrześcijaninem). Spotykał się kiedyś z dziewczyną i miał nadzieję, że zacznie go ona podniecać, ale kiedy miało dojść do zbliżenia, nie był w stanie podjąć jakiejkolwiek aktywności seksualnej (całowania, pieszczot itp.). Ogląda pornografię homoseksualną, która go podnieca i masturbuje się fantazjując o szkolnym nauczycielu WF. Szukał długo pomocy w internecie i natknął się na pojęcie terapii reparatywnej. Przyszedł zatem do Ciebie bo jesteś mężczyzną, wstydzi się mówić o takich rzeczach przy kobiecie,a także wyczytał w internecie, że "zwykły psycholog" nie zrozumie jego sytuacji i będzie go nakłaniał do zaakceptowania orientacji, podczas gdy jego interesuje wyłącznie zmiana, bo nie chce - jak mówi - być potępiony w oczach Boga i społeczeństwa. Nikomu o swoich problemach nie mówił, szczególnie rodzicom.

Na czym polega dylemat

Dylemat dotyczy decyzji czy przyjęcie pacjenta na terapię reparatywną jest etyczne oraz uzasadnione. W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 orientacja seksualna subiektywnie postrzegane jako nieakceptowalna lub niepożądana (egodystoniczna) traktowana jest jako zaburzenie. Należy ona do kategorii Zaburzenia psychologiczne i zaburzenia zachowania związane z rozwojem i orientacją seksualną F66, natomiast orientacja homoseksualna egodystoniczna jest jej podkategorią F66.1. (ICD-10, s. 56). To przemawiałby za podjęciem terapii.
Psycholog nie ma wiedzy i doświadczenia w terapii reparatywnej ale wie, że jego koleżanka z pracy jest specjalistką w tej dziedzinie. To przemawia raczej za skierowaniem go go koleżanki lub podjęciem tylko terapii podtrzymjacej.
Wg informacji z internetu jest to technika kontrowersyjna ze względu na jej ideologiczny wydźwięk, sprzeczne wyniki dotyczące jej skuteczności oraz słabe uzasadnienie teoretyczne. Przeczytał, że terapia reparatywna okazuje się nieskuteczna wobec osób, których główną motywacją do zmiany orientacji seksualnej jest poczucie winy związane z wyznawaną religią czy zajmowanym miejscem w społeczeństwie. To jest podstawą wątpliwości, czy kierowanie na taka terapię jest etyczne.
Jednocześnie problem zgłaszany przez klienta nie jest typowym problemem dla terapii reparatywnej.
W związku z tym, że ewentualny klient jest osobą małoletnią, powstaje problem uzyskania zgody jego rodziców, a przez to złamanie zasady poufności.

Kodeksowy kontekst dylematu
Kodeks etyki zawodowej psychoterapeuty Polskiej Federacji Psychoterapii:
§ 3 Przeciwdziałanie cierpieniu w procesie psychoterapii
1.Psychoterapeuta podejmuje wysiłek zgodnie z najlepszą praktyką psychoterapeutyczną, by zminimalizować ewentualną dotkliwość czy cierpienie swoich pacjentów/klientów czy osób, z którymi prowadzi superwizję - tam, gdzie są nieuniknione i przewidywalne.

Kodeks etyki zawodowej psychoterapeuty Polskiej Federacji Psychoterapii:§ 2 Zakaz dyskryminacji i szacunek dla innych
1. W swojej aktywności zawodowej psychoterapeuta szanuje prawo innych osób do posiadania wartości, poglądów i postaw odmiennych od jego własnych.
2. Psychoterapeuta nie dyskryminuje pacjenta/klienta z uwagi na wiek, płeć, rasę, narodowość, religię, orientację seksualną, niepełnosprawność, światopogląd, wykształcenie, język czy status społeczno-ekonomiczny.

KODEKS ETYCZNY PSYCHOTERAPEUTY STOWARZYSZENIA PSYCHOLOGÓW CHRZEŚCIJAŃSKICH 17. Problem orientacji i preferencji seksualnych uwzględniany jest w ramach unikalności i indywidualnej wolności i godności konkretnej osoby.

STATUT STOWARZYSZENIA PSYCHOLOGÓW CHRZEŚCIJAŃSKICHRozdział II, Cele i środki działania § 8
Celem Stowarzyszenia jest:
2. Ochrona zdrowia psychicznego i duchowego osoby ludzkiej, realizowana w sposób zgodny zwartościami chrześcijańskimi

KODEKS ETYCZNO-ZAWODOWY PSYCHOLOGA [PTP]16. psycholog powinien poinformować klienta o ewentualnym ryzyku związanym ze stosowanymi metodami terapeutycznymi oraz o istniejących metodach alternatywnych, z uwzględnieniem metod niepsychologicznych. Jeśli psycholog nie jest w stanie udzielić skutecznej pomocy wskutek braku kwalifikacji potrzebnych w danym wypadku lub powstania wadliwej relacji z klientem, kieruje go do innego psychologa lub do innego specjalisty. Psycholog podejmuje się jedynie tych czynności zawodowych, do których posiada kwalifikacje potwierdzone odpowiednim szkoleniem i doświadczeniem praktycznym.

Zagrożone dobra
Zagrożone jest dobro pacjenta i jego zdrowie psychiczne. Psycholog zobowiązany jest dbać o dobrostan psychiczny i chronić przed stratą oraz minimalizować cierpienie. Jeżeli zatem terapeuta odmówi możliwości leczenia pacjent poczuje się odrzucony.

Potencjalne rozwiązania: 
1. Zgoda na rozpoczęcie terapii reparatywnej.
2. Zgoda na rozpoczęcie terapii, ale unikanie wątku orientacji i skupienie się na problemie samookaleczeń.
3. Odmowa terapii orientacji seksualnej, ale poinformowanie że warto rozpocząć leczenie związane z innymi problemami natury psychicznej.
4. Odmowa terapii i skierowanie do koleżanki, która zajmuje się terapią reparatywną.

Potencjalne konsekwencje
Brak profesjonalizmu i stosowanie metod nienaukowych, dawanie sztucznej nadziei pacjentowi.
Pacjent może poczuć się osamotniony i odrzucony, może pojawić się uczucie beznadziei i frustracji, być może myśli samobójcze.
Pacjent może nie być zainteresowany taką formą leczenia, może zaprzeczać innym problemom.
Pacjent może zrezygnować z takiej oferty, ponieważ nie chce opowiadać o swoim życiu osobistym/intymnym kobiecie.
Może spowodować odrzucenie przez rodzinę.

Zapraszam do dyskusji

Jan Gruszka