Dylemat własny: „Darowizna”

Psychoterapeuta ma dziecko ciężko chore na nowotwór i nawiązał współpracę z fundacją XXX za pomocą, której zbiera pieniądze na leczenie syna. Jego syn jest bardzo ciężko chory, a terapeuty nie stać na leczenie dziecka za granicą – w jedynym miejscu gdzie dają mu szansę na przeżycie. Dowiaduje się, że jeden z jego klientów, którego leczy, nieproszony o to, wpłaca na fundację, na subkonto terapeuty, sumę o wysokości 5 000 tys. zł. Klient w tytule przelewu darowizny wpisał „Za szybkie postępy w terapii, dziękuję”. Terapeuta wciąż leczy tę osobę, temat nie został jeszcze poruszony podczas sesji terapeutycznej. Klient na początku przyszedł do psychologa z objawami depresji i faktycznie od niedawna poczynia postępy podczas terapii. Niestety wcześniej nie poruszono z klientem zasad postępowania w podobnych sytuacjach. Psycholog zastanawia się co zrobić w tej sytuacji. 

 

Przedstawioną sytuację można uznać za dylemat, ponieważ terapeuta musi wybrać, czy poruszyć temat zarówno samej wpłaty jak i motywu przelewu (jego tytułu) na sesji terapeutycznej i zaburzyć relacje terapeuta – klient, wspominając o prywatnych kwestiach, jaką jest ciężka choroba dziecka. Psycholog musi również podjąć decyzję czy zwrócić wysoką sumę pieniężną, która mogłaby znacznie pomóc synowi w leczeniu.

 

Dlaczego jest to dylemat?

 

Jest to dylemat, ponieważ nie może mieć miejsca między teraputą a klientem żadna wymiana pieniężna z wyjątkiem honorarium (na płaszczyźnie przedsięwzięcia czy interesów), natomiast fundacja terapeuty jest wyjątkową sytuacją. Dylematem jest również poruszenie tej kwestii na terapii i zaburzenie relacji terapeuta – klient (należy unikać podwójnych relacji i odróżniać stosunki zawodowe od prywatnych). Znajomość kodeksów nie wystarczy do rozwiązania dylematu, ponieważ nie jest to sytuacja, gdzie klient wpłaca darowiznę ze współczucia (każda osoba fizyczna i prawna ma prawo przekazać darowiznę), lecz wyraźnie zaznacza, iż pieniądze są w podzięce za postępy w terapii – co oznacza, że jest to pewnego rodzaju prezent czy podarunek.

 

Kodeks Etyczny Psychoterapeuty CTPB:

 

„13.1 Specyfika procesu terapeutycznego może wiązać się z koniecznością funkcjonowania w różnych społecznych sytuacjach; konieczne jest odróżnienie stosunków zawodowych od prywatnych oraz unikanie podwójnych relacji.”

 

Kodeks Etyczny Polskiego Towarzystwa Psychoterapii Psychoanalitycznej:

 

„I. Między psychoterapeutą psychoanalitycznym i pacjentem nie może mieć miejsca żadna wymiana pieniężna, z wyjątkiem pobierania ustalonego honorarium terapeuty. Niedopuszczalne są jakiekolwiek wspólne przedsięwzięcia czy interesy z pacjentem.”

 

Kodeks etyki zawodowej psychoterapeuty Polskiej Federacji Psychoterapii:

 

„§12 Barter:

1.Psychoterapeuta nie może prowadzić wymiany barterowej z pacjentem/klientem. Barter jest dopuszczalny jedynie w szczególnych okolicznościach, jeśli nie ma klinicznych przeciwwskazań i nie niesie ryzyka wykorzystania pacjenta/klienta lub wypaczenia relacji psychoterapeutycznej.”

 

 

Czyje i jakie dobro będzie zagrożone?

 

1. Klienta: może ulec pogorszenie zdrowia psychicznego klienta na skutek zaburzenia profesjonalnej relacji terapeuta – klient, gdy poruszony zostanie temat choroby dziecka psychologa, obszar rozmowy może przenieść się z sytuacji klienta na sytuację terapeuty. Zwrot pieniędzy może skutkować urażeniem pacjenta i poczuciem dyskomfortu podczas rozmowy z terapeutą. Podwójna relacja z terapeutą może spowodować zmniejszenie efektywności terapii (klient może zbyt często nawiązywać do prywatnej sytuacji psychologa).

 

2. Terapeuty: zagrożona jest dobra opinia terapeuty oraz reputacja instytucji, w której pracuje czy w ogóle wszystkich terapeutów. Przyjęcie pieniędzy może być potraktowane jako nieetyczne wśród psychologów i potencjalnych klientów lub być przyzwoleniem na przyjmowanie honorarium poza terapią w przyszłości. Dodatkowo terapeuta ze względu na tę relację może być stronniczy w ocenie skutków terapii (może się zastanawiać czy uzyskana darowizna nie zmotywowała go bardziej niż przy innych klientach do analizy przypadku).

 

Jakie są potencjalne rozwiązania tego problemu?

 

1.  Nieporuszenie tematu darowizny na terapii i przyjęcie pieniędzy.

2.  Zwrot darowizny wraz z uzasadnieniem i konsekwencjami jakie ze sobą to niesie,

3.  Przeanalizowanie wraz z klientem znaczenia tej darowizny oraz motywu jego podarowania terapeucie.

4.  Przeanalizowanie wraz z klientem znaczenia darowizny oraz prośba o zmianę terapeuty.

 

Jakie są konsekwencje każdego z rozwiązań?

 

1.     Klient może dobrze czuć się, ponieważ zrobił dobry uczynek, ale teraputa może mieć wyrzuty sumienia, że zachował się nieetycznie, co wpłynie na leczenie klienta oraz może odczuwać dyskomfort, że nie poruszył tego tematu podczas terapii. Jest również możliwość, że klient sam poruszy temat darowizny niespodziewanie  podczas terapii lub nawiąże do jego sytuacji prywatnej. Jest możliwość, że terapia zmniejszy swoją efektywność.

 

2.     Klient może nie zrozumieć dylematu terapeuty i poczuć się urażonym, może również zostać zaburzona relacja terapeuta – klient, gdy pacjent zacznie dopytywać o prywatne kwestie związane z życiem terapeuty, z pewnością pojawi się też wspołczucie u klienta. Terapeuta również odrzucając pomoc w trudnej sytuacji może czuć dyskomfort. Jest możliwość, że terapia zmniejszy swoją efektywność.

3.     Może zostać zaburzona granica prywatności terapeuty, gdy klient zacznie zadawać zbyt dużo pytań na tematy związane z jego życiem osobistym. Dodatkowo klient może poczuć dyskomfort, że darowizna wyszła na jaw. Pojawi się również współczucie u klienta, gdy mowa będzie o sytuacji prywatnej terapeuty. Jest możliwość, że terapia zmniejszy swoją efektywność.

4.     Zmiana teraputy może źle wpłynąć na leczenie klienta, a sytuacja może spowodować trudności w zaufaniu specjaliście. Klient może na to nie wyrazić zgody lub nie chcieć kontynuować leczenia u innego specjalisty. Jest możliwość, że terapia u innego specjalisty nie będzie przynosić efektów.

 

Zapraszam do dyskusji,
Anna Śmiałek