Dylemat własny: „Nieetyczny współpracownik”

1.  Opis dylematu

„Wraz z swoim kolegą psychologiem pracujesz w  Ośrodku Psychologiczno- terapeutycznym. Pewnego sobotniego wieczoru w pizzerii widzisz swojego  współpracownika wraz z kobietą w zażyłej relacji. Odnosisz nieodparte wrażenie, że gdzieś ją już widziałaś/eś. W poniedziałek ta sama kobieta przychodzi do ośrodka i okazuje się pacjentką Twojego kolegi.”

2. Na czym polega dylemat?

W tej sytuacji dylemat psychologa polega na tym:

- czy podjąć próbę rozmowy z kolegą z pracy na temat sytuacji, której byłaś/eś świadkiem – zgodnie z zasadami etyki psycholog, który dostrzega nieetyczne zachowanie kolegi ze środowiska zawodowego zobowiązany jest do zareagowania. Początkowo reakcja ta może mieć charakter nieformalny.

- czy zgłosić całą sytuację przełożonym w pracy – w sytuacji, kiedy reakcja nieformalna na łamanie zasady etyki zawodowej nie przynosi efektu, psycholog jest zobowiązany powiadomić odpowiednie władze

- czy zbagatelizować całą sytuację i nie wtrącać się w osobiste relacje współpracownika – w przypadku braku reakcji może dojść do obniżenia zaufania ludzi do zawodu psychologa i utraty prestiżu

3. Kontekst Kodeksowy problemu

- Kodeks etyczno – zawodowy psychologa PTP pkt. 3 – decyzje psychologa w sprawach osobistych mogą wpływać na jego jakoś czynności zawodowych- nawiązana relacja przez psychologa i pacjentkę oraz jej funkcjonowanie może wpływać na jakość prowadzonej terapii tej pacjentki

pkt. 13 – psycholog wykazuje troskę o prestiż oraz poziom wykonywanego zawodu – psycholog nie może zatuszować nieetycznego zachowania zawodowego innego psychologa, które może wpłynąć na generalizację negatywnej oceny ludzi wobec zawodu psychologa.

pkt. 10 – psycholog nie może być obojętny na odstępstwa od zasad etyki zawodowej ze strony innych psychologów i kiedy stwierdzi nieetyczne zachowanie kolegi w sprawach zawodowych psycholog powinien przekonać go o niewłaściwości jego czynów, a w razie konieczności zgłosić sprawę do zarządu oddziału PTP. Psycholog nie może zatuszować nieetycznego zachowania zawodowego innego psychologa. 

pkt. 14 – psycholog ponosi odpowiedzialność za drugiego człowieka, czy grupę osób

- Kodeks Etyczny Europejskiego Stowarzyszenia Terapii Gestalt -  

Terapeuta Gestalt, który wie o zachowaniu kolegi, które może przynieść skazę środowisku psychoterapeutów i obniżyć prestiż psychoterapii jako dziedziny, jest zobowiązany do poinformowania o wystąpieniu takiej sytuacji Komisję Etyki PTPG  

- Kodeks Etyczny Polskiego Towarzystwa Psychoterapii Integratywnej:

W momencie kiedy psychoterapeuta dowiaduje się o naruszaniu etyki zawodowej przez kolegę, powinien on najpierw starać się wpłynąć na zmianę postępowania w sposób nieformalny. Jeśli to czynności nie przyniosłoby rezultatu, powinien formalnie powiadomić odpowiednie władze Instytutu. Zaniechanie wymienionych działań przez psychoterapeutę stanowi naruszenie etyki.

- Kodeks Etyczny Psychoterapeuty Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej -

Dla psychoterapeuty poznawczo-behawioralnego dobro klienta powinno stać wyżej niż lojalność wobec kolegi, w momencie, kiedy psychoterapeuta stwierdza nieprawidłowości w relacji terapeutycznej zobowiązany jest do zagwarantowania bezpieczeństwa klientowi, zgodnie z odpowiednimi regulacjami prawnymi i zasadami etyki zawodowej

pkt. 13.1 – konieczne jest odróżnienie przez psychoterapeutów stosunków zawodowych od prywatnych oraz unikanie podwójnych relacji z pacjentami

Pkt. 9 – psychoterapeuta stara się unikać szkodliwych podwójnych relacji, zwłaszcza tam, gdzie mogą one pogorszyć rzetelność lub skuteczność jego pracy lub też mogą zaszkodzić pacjentowi.

- Kodeks Zasad Etycznych Psychoterapeuty – psychoterapeuci powinni starać się unikać relacji o niejednoznacznym charakterze, które mogą wpłynąć na ich zdolność do profesjonalnego osądu

- Kodeks etyki zawodowej psychoterapeuty Polskiej Federacji Psychoterapii § 10 pkt.2  - psychoterapeuta nie wchodzi w relacje seksualne z aktualnymi pacjentami/ klientami  oraz pkt. 1 – psychoterapeuta pozostaje wyłącznie w relacji zawodowej z pacjentem

4. Czyje dobro może być zagrożone

a)pacjentki:

- jej terapia może być nieskuteczna ze względu na podwójną relację, pacjentka może nie traktować psychologa jako specjalisty

- może obawiać się, że informacje ujawnione podczas terapii wpłyną na stosunek psychologa do niej

- może zacząć się obawiać, że spotkania towarzyskie staną się kontynuacją sesji terapeutycznej

b) psychologa pacjentki:

- w przypadku nieskutecznej terapii, poczucie własnej porażki ze względu na jej nieskuteczność

- w przypadku poinformowania przełożonych może stracić dobre imię i reputację

- pogorszenie relacji ze współpracownikiem- psycholog może mieć pretensje do współpracownika za donoszenie na niego do przełożonych lub wtrącanie się w jego osobiste sprawy, może zacząć unikać kontaktu ze współpracownikiem, buntować na niego kolegów z branży

c) psychologa (świadka sytuacji):

- pogorszenie relacji ze współpracownikiem, otrzymanie etykiety „wtyczki” i donosiciela. Donosicielstwo wiąże się z problemem, który tkwi w wadze naruszonych powinności etycznych. W przypadku problemów etycznych o charakterze mniejszej intensywności moralnej nie jest konieczne informowanie przełożonych o każdym przypadku ich przekroczenia, chociaż istotne byłoby podjęcie jakiś innych działań w postaci reakcji na naganne postępowanie współpracownika. Jeżeli problem etyczny ma charakter dużej intensywności moralnej, wówczas psycholog/ psychoterapeuta nie powinien się wahać z powiadomienia o całej sprawie bezpośredniego przełożonego (z zachowaniem maksymalnej dyskrecji) osoby łamiącej zasady etyki zawodowej. Informacja o nieetycznym postępowaniu powinna być przekazana bez sugestii osoby przedstawiającej problem po to, by przełożony mógł samodzielnie ocenić stopień naruszenia norm etycznych. Zawiadamiający musi kierować się dobrem pacjentki i ochroną prestiżu zawodu. Psycholog musi dobrze się zastanowić nad rozmiarem przewinienia współpracownika po to, by w środowisku zawodowym nie zostać uznanym za osobę nadgorliwą.

- w przypadku braku reakcji psycholog w pośredni sposób bierze na siebie odpowiedzialność za możliwość wystąpienia nieskutecznej terapii i w związku z tym możliwy pogarszający się stan zdrowia pacjentki

5. Potencjalne rozwiązania:

- psycholog podejmuje próbę rozmowy z kolegą z pracy na temat sytuacji, której był świadkiem, wskazanie nieetycznego zachowania z powołaniem się na obowiązujące prawo

- psycholog  zgłasza całą sytuację przełożonym w pracy i unika bezpośredniej konfrontacji ze współpracownikiem, zrzuca odpowiedzialność  na przełożonych

- psycholog bagatelizuje całą sytuację i nie wtrąca się w osobiste relacje współpracownika

Zapraszam do dyskusji

Orzechowska Iwona