Dylemat etyczny do opracowania – numer 3

Opis dylematu

Jesteś psychologiem szkolnym. W związku z trudnościami w nauce zbadałeś przysłane Ci dziecko, ucznia 5 klasy. Jego ojciec domaga się drugiego niezależnego badania i opinii wykonanej przez innego psychologa na własny koszt. Uważa, że wydana przez Ciebie opinia jest nierzetelna i że została wykonana ze zbyt małą dokładnością i uwagą poświęconą dziecku, aby móc jasno orzec problemy z nauką w postaci dysleksji. Ojciec uważa, że wszystko z dzieckiem jest w porządku, a postawiona diagnoza jest wynikiem powierzchownej pracy psychologa. Zdaniem rodzica postawiona przez Ciebie diagnoza jest krzywdząca i stygmatyzująca dla dziecka. W związku z tym zgłosił się do dyrektora szkoły, aby udostępnić mu kopię dokumentacji badań, aby mógł przekazać ją innemu psychologowi i podważyć rzetelność twojej opinii. Podczas wywiadu z chłopcem dowiadujesz się również, że ojciec ma duże wymagania wobec dziecka i często angażuje je w różne aktywności pozalekcyjne, wywiera przy tym dużą presję dotyczącą osiągnięć dziecka. Dyrektor szkoły skierował go do Ciebie.

Na czym polega dylemat?

 Psycholog zostaje oskarżony o nierzetelność w pracy. Ma on udostępnić kopię dokumentacji badań ojcu ucznia, aby ten mógł ją przekazać innemu psychologowi (opłaconemu przez ojca ucznia) w celu podważenia wystawionej opinii. Ojciec nie zauważa, a wręcz zaprzecza specyficznym trudnością dziecka w nauce i wywiera dużą presję dotyczącą osiągnięć syna.

Kontekst kodeksowo-prawny

Kodeks Etyczno-Zawodowy Psychologa

 19.  Osoby małoletnie powinny być traktowane w sposób szczególny. Podstawową zasadą psychologa w pracy z osobami małoletnimi jest ich dobro, co oznacza, że osoby te w kontaktach z psychologiem maja prawa nie mniejsze niż klienci dorośli. Kontakty z psychologiem w żadnym razie nie mogą być realizowane pod presją ze strony instytucji i osób dorosłych decydujących w imieniu małoletniego. W takim przypadku oraz z razie stwierdzenia naruszenia przez instytucję lub osoby dorosłe dobra małoletniego psycholog ma prawo odmówić współpracy z tymi instytucjami i osobami. Psycholog ma moralny obowiązek stać w obronie praw małoletniego. Psycholog ma prawo i też obowiązek respektować decyzję małoletniego jako osoby ludzkiej w zakresie kontaktów z nim.

Ustawa o zawodzie psychologa

Art. 14.

1. Psycholog ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z klientem, uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.

2. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie.

3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy:

1) poważnie jest zagrożone zdrowie, życie klienta lub innych osób,

2) tak stanowią ustawy.

 Komentarz: Badanie zostało przeprowadzone, więc dziecko i rodzic musieli wcześniej wyrazić na nie zgodę. Badając dziecko psycholog ma taki sam obowiązek jak w przypadku badania osoby dorosłej. Nie ma w tym przypadku zagrożenia zdrowia ani życia klienta i/lub innych osób, więc tajemnica zawodowa powinna być zachowana przez psychologa. .

Kodeks Etyczno-Zawodowy Psychologa 
21. Psychologa obowiązuje przestrzeganie tajemnicy zawodowej. [...]
Komentarz: j.w.
23. Współpracując ze specjalistami z innych dziedzin lub korzystając z ich konsultacji (tj. wykonując badanie na ich zlecenie), psycholog udostępnia wyniki własnych badań tylko w takim stopniu, w jakim jest to potrzebne. Informuje przy tym o konieczności utrzymania tych danych w tajemnicy.
Komentarz: W myśl tego punktu psycholog może udostępnić wyniki przeprowadzonych badań, ale bezpośrednio specjaliście, a nie ojcu. Udostępnienie powinno dotyczyć jedynie wyników testów/kwestionariuszy, których nie można powtórzyć w bardzo krótkim odstępie czasu, a nie np. notatek z rozmowy przeprowadzonej z uczniem.

 12. Psycholog wykazuje stałą troskę o prestiż i poziom wykonywania zawodu. […]

Komentarz: Psycholog szkolny jest szczególnie obserwowany przez uczniów, wszelkie niejasności uczniowie raczej rozpatrują na niekorzyść osoby dorosłej. Jeśli uczniowie będą mieli wątpliwości co do uczciwości i rzetelności psychologa, to nie zwrócą się do niego o pomoc.

14. Podejmując działalność praktyczną, psycholog akceptuje fakt, że jego odpowiedzialność zawodowa przybiera wówczas konkretna formę odpowiedzialności za drugiego człowieka, czy grupę osób.

 Komentarz: Psycholog wystawiając opinie o uczniu musi pamiętać, że wiąże się to z konsekwencjami, które ponosi głównie ten uczeń. 

Możliwe rozwiązania dylematu i ich konsekwencje

1. Psycholog uznaje, że powinien zachować tajemnicę zawodową i postąpić zgodnie z kodeksem etyki zawodowej. Nie udostępnia ojcu dokumentacji z badania dziecka.

 KONSEKWENCJE

Psycholog postąpił zgodnie z kodeksem etyki zawodowej. Prawdopodobnie rodzic idzie na skargę do dyrektora szkoły, jeśli to nie zmienia sytuacji, pisze skargę do kuratorium, w konsekwencji której w szkole jest kontrola wewnętrzna z Kuratorium Oświaty.

2.  Psycholog przedstawia ojcu ucznia procedurę stwierdzania dysleksji. Wyjaśnia mu dokładnie na czym polegają specyficzne trudności jego syna w nauce.  

KONSEKWENCJE

Ojciec przyjmuje do wiadomości,  że to nie jego wina, że syn ma  dysleksje. Rozumie, że syn potrzebuje konkretnej pomocy. A wywierana przez niego presja w kwestii osiągnięć, może prowadzić do np. depresji syna.

3. Psycholog proponuję, aby drugie badanie zostało przeprowadzone przez niezależnego psychologa z Poradni Pedagogiczno-Psychologicznej, a nie przez psychologa opłaconego przez ojca ucznia. Niezbędne wyniki psycholog osobiście dostarcza do poradni. 

KONSEKWENCJE

Psycholog postąpił zgodnie kodeksem etyki zawodowej udostępniają tylko niezbędną część dokumentacji specjaliście, a nie ojcu ucznia. Ojciec jest zadowolony, bo doprowadził do powtórnego badania syna.

Co należy wziąć pod uwagę podejmując decyzję?

•  dobro ucznia
•  poczucie bezpieczeństwa uczniów, którzy korzystają lub będą korzystać z pomocy psychologa szkolnego;
•  mozliwość skargi na psychologa do Sądu Koleżeńskiego.

Zapraszam do dyskusji,

Anna Ginter