Dylemat własny: ''Sąsiadka''

Opis dylematu

Jesteś psychologiem i psychoterapeutą pracującym w nurcie psychoterapii Gestalt. Od 4 lat uczęszcza do Ciebie na terapię 35 letnia kobieta, borykająca się według ciebie z problemem napadów lękowych i zaburzenia osobowości borderline. Kobieta twierdzi, że uczęszczała na terapię już do wielu psychoterapeutów ale u żadnego nie uzyskała satysfakcjonującej jej pomocy i ty jesteś jedynym i ostatnim terapeutą u którego chce ona szukać pomocy. Jest to jej ostatnia próba podjęcia terapii. Zawarliście kontrakt terapeutyczny, zaufanie klientki do ciebie wzrastało stopniowo, powoli ale ostatecznie zawierzyła tobie w kwestii terapii i pracy nad sobą i od kilku miesięcy obserwujesz znaczną poprawę u klientki, która oboje was bardzo cieszy. Klientka cztery miesiące temu związała się z mężczyzną, jest to dla niej bardzo ważna relacja, i wydaje się, w świetle zmian jakie w niej nastąpiły, że związek ten może być trwały. Kobieta myśli o małżeństwie i dzieciach i twierdzi, że jej partner deklaruje podobnie.

Jednocześnie, dwa tygodnie temu, spostrzegasz wspomnianą klientkę w ogrodzie przy domu twojego kuzyna, graniczącym z twoim ogrodem. Klientka okazuje się być wybranką serca twojego kuzyna, który jest jednocześnie twoim sąsiadem i zamierza wprowadzić się do jego domu. Jesteś zaskoczony, z kuzynem masz dobre relacje, lubicie się, widujecie się codziennie przez sąsiadujące ogrody, widujecie się na uroczystościach rodzinnych, kuzyn jest częstym gościem w twoim domu, a ty w jego. Wspomniał tobie jakiś czas temu, że poznał kogoś ważnego ale nie połączyłeś obu zdarzeń. Rozmawiasz o przyszłym sąsiedztwie podczas sesji terapeutycznej z klientką, która wydaje się być uradowana sąsiedztwem i mówi, że ma nadzieję bycia twoją sąsiadką do końca życia i cieszy się, że od teraz będziecie jedną rodziną. Klientka mówi, że chce zamieszkać z przyszłym mężem w jego domu, tego samego chce on. Klientka nie ma aktualnie innego lokum, a sprzedaż domu jej partnera i wyprowadzka w inne miejsce nie wchodzi w rachubę, bo mężczyzna jest sprzedaży domu kategorycznie przeciwny. W takich okolicznościach, aby móc kontynuować terapię pacjentki przez myśl przechodzi ci nawet sprzedaż własnego domu ale odrzucasz zdecydowanie ten pomysł, lubisz dom w którym mieszkasz i nie chcesz się z niego wyprowadzać, a i twoja żona nie wyraża na sprzedaż zgody. Dom jest jednak ważniejszy niż prowadzenie terapii z tą właśnie osobą. Ograniczenie kontaktów między tobą, a klientką jako twoją sąsiadką wydaje się być trudne, będziecie mieć wspólnych znajomych - innych sąsiadów, robić zakupy w tych samych miejscach, uzgadniać wspólne sąsiedzkie, gospodarcze sprawy i widywać się najprawdopodobniej codziennie oraz spotykać na uroczystościach rodzinnych. Sama terapia nie zakończy się także zbyt szybko, biorąc pod uwagę dotychczasowe postępy klientki i jej stan psychiczny szacujesz, że potrwa ona jeszcze co najmniej 2-3 lata.

Nie wiesz co dalej robić, czy kontynuować terapię w aktualnych okolicznościach czy też przerwać jej terapię omawiając ten problem z klientką.

Na czym polega dylemat:

Psycholog stoi przed dylematem:

·        czy kontynuować terapię klientki w sytuacji gdy zostanie ona jego sąsiadką i wejdzie do jego rodziny, naruszając w ten sposób kodeksy etyczne, a także naruszając swoją i klientki strefę prywatności poprzez wspólne sąsiedztwo ich obu oraz wprowadzając podwójną rolę w jakiej mieliby od teraz wobec siebie występować. W tej sytuacji naruszone zostałoby prawo do godności, prywatności i intymności klientki

·        czy też przerwać terapię klientki narażając ją w ten sposób na regres w procesie jej zdrowienia i być może zaprzepaszczając na zawsze ten proces w sytuacji gdy klientka nie chce leczyć się u innego terapeuty.

Czyje dobro może być zagrożone?

Klientki: W sytuacji kontynuowania terapii u psychoterapeuty i pozostawania jego sąsiadką i żoną kuzyna oraz pojawienia się ewentualnych sporów i konfliktów sąsiedzkich, klientka występowała będzie na nierównej, zależnej pozycji. W sytuacji kontynuowania terapii klientka może zacząć traktować relację sąsiedzką i rodzinną jako kontynuację terapii. W sytuacji kontynuowania terapii terapeuta może zyskać dostęp do prywatnych obszarów jej życia (poprzez np. jej męża lub obserwację jej życia), których klientka nie chciałaby zdradzać i w ten sposób naruszone zostałoby prawo do godności, prywatności i intymności klientki.

W sytuacji przerwania terapii stan klientki może ulec pogorszeniu, zaprzepaszczone mogą zostać dotychczasowe efekty terapii i być może nigdy nie odzyska ona zdrowia z uwagi na jej decyzję o nie szukaniu innego terapeuty oprócz obecnego

Terapeuty: Wprowadzenie się klientki do domu kuzyna i kontynuowanie terapii może spowodować ograniczenie relacji terapeuty z kuzynem z uwagi na dobro klientki co może być dla niego stratą. Pojawienie się klientki jako sąsiadki i kuzynki może stwarzać dla terapeuty pokusę ingerencji w jej prywatne życie, terapeuta może się zmagać z wewnętrznymi rozterkami dotyczące tego jakie ujawnione mu obszary można omawiać podczas terapii, a jakie pozostają prywatną sprawą klientki. W sytuacji przerwania terapii terapeuta może czuć żal i wyrzuty sumienia, że jej nie pomógł.

Kuzyna - sąsiada: W sytuacji kontynuowania terapii terapeuta może zyskać dostęp do intymnej, dotychczas chronionej strefy jego życia poprzez opowieści klientki o ich wspólnych pożyciu. 

Kontekst kodeksowy /prawny problemu:

Kodeks etyki polskiego towarzystwa psychoterapii Gestalt:

Europejskie Stowarzyszenie terapii Gestalt:

B2.5. Terapeuta Gestalt jest świadomy, że bycie pracownikiem, bliskim przyjacielem, krewnym, sąsiadem czy partnerem klienta jest nie do pogodzenia z relacją terapeutyczną.

(Tu można dodać, że chronione jest w ten sposób prawo do godności, prywatności i intymności klientów)

Kodeks etyczno – zawodowy psychologa Polskiego Towarzystwa Psychologicznego:
26. Gdy w swoich czynnościach zawodowych psycholog zostanie uwikłany w konflikt interesów, zarówno między osobami, jak między osobami i instytucją, postępuje tak, aby nie spowodować szkody dla którejkolwiek z zainteresowanych stron.

Kodeks etyczny terapeuty poznawczo-behawioralnego Polskiego Towarzystwa Terapii Poznawczej i Behawioralnej

10. Psychoterapeuta poznawczy bądź też behawioralny nie może przenosić relacji z pacjentem poza obszar działań psychoterapeutycznych. Z tego też tytułu za niewskazane uznaje się pozostawanie w relacji terapeutycznej z osobami znajomymi

Kodeks Etyczny Psychoterapeuty Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego

4. Terapeucie nie wolno przenosić relacji z osobą leczoną poza obszar terapii.

Potencjalne rozwiązania problemu i ich konsekwencje

1.     Terapeuta kontynuuje relację terapeutyczną z klientką informując ją o zagrożeniach z tym związanymi. Terapeuta informuje kuzyna o tym, że może uzyskać dostęp do intymnych szczegółów jego życia. Terapeuta umawia się z klientką, że wszelkie sprawy związane z sąsiedztwem uzgadniać będzie z kuzynem- przyszłym mężem klientki, a wzajemne wizyty w domach sąsiadów będą od teraz niemożliwe. W efekcie powstaje napięcie w relacji między wszystkimi osobami, pewna sztuczność kontaktów, rezerwa podczas spotkań rodzinnych, klientka poznaje różne fakty z życia terapeuty, postępy klientki w terapii maleją, proces zdrowienia się opóźnia.

2.     Terapeuta informuje klientkę, że w obecnej sytuacji musi zakończyć relację terapeutyczną i próbuje ją bezskutecznie nakłonić do szukania pomocy u innego terapeuty. Klientka odmawia, terapia zostaje zakończona, klientka wprowadza się do domu kuzyna, klientka ma żal do terapeuty, jakość stosunków sąsiedzkich i rodzinnych pogarsza się, u klientki następuje regres.

3.     Terapeuta decyduje się na heroiczną decyzję własnej wyprowadzki do wynajętego mieszkania do czasu zakończenia terapii klientki. Żona terapeuty jest rozgoryczona, terapeuta jest sfrustrowany, klientka zdrowieje, a terapeuta bierze rozwód.

4.     Klientka decyduje się nie wprowadzać do domu przyszłego męża do czasu zakończenia terapii. Przyszły mąż jest sfrustrowany, jakość ich relacji pogarsza się, klientka powoli zdrowieje ale kosztem jest frustracja klientki i jej przyszłego męża związana z koniecznością mieszkania osobno.

Zapraszam do dyskusji

Katarzyna Woźniak